نکاتی در خصوص سرطان ریه

تاریخ انتشار:  ۱۴۰۲/۰۲/۲۶  -   تعداد بازدید:  140

به نظر مي رسد هرچه کارخانه‌هاي توليد دخانيات در دنيا بيشتر مي شوند و صاحبانشان متمول‌تر آمار ابتلا به سرطان‌هاي ريه و مرگ‌و‌ميرهاي ناشي از آن در دنيا هم بيشتر و بيشتر مي شود.

سرطاني که به گفته متخصصان ايراني اگرچه در گروه شايع‌ترين سرطان‌هاي کشور طبقه‌بندي نمي شود اما مرگ و مير مبتلايان به آن نسبت به ساير سرطان‌ها در ايران قابل توجه است. در اينجا نکات ابتدايي و لازمي را که همه بايد درباره اين سرطان بدانند به طور مختصر برايتان شرح مي دهيم.

سرطاني که ديگر نادر نيست
پيش از اينکه توليد و مصرف سيگارهاي کارخانه‌اي به چنين حجم گسترده‌اي برسد سرطان ريه جزو سرطان‌هاي نادر به شمار مي‌آمد اما امروز بالاترين آمار مرگ و مير در بين سرطان‌ها، مربوط به سرطان ريه است. حدود نه دهم مرگ‌هاي ناشي از سرطان ريه به دنبال مصرف سيگار است؛ در حالي‌که عواملي چون راديواکتيو، آلودگي و ساير آلاينده‌هاي شيميايي نقش بسيار کمتري را به عهده دارند. گفتني است افرادي که با يک فرد سيگاري ازدواج مي‌کنند 20 تا30 درصد بيش از سايرين در معرض ابتلا به سرطان ريه هستند.

سيگار و از کار افتادن ريه‌ها
سيگار نه‌تنها از مواد سرطان‌زا تشکيل شده بلکه سيستم ايمني طبيعي ريه را نيز از کار مي‌اندازد. مسيرهاي هوايي ريه‌ها با موهاي کوچکي به نام مژک‌ پوشانيده شده است. اين مژک‌ها مواد سمي، باکتري‌ها و ويروس‌ها را جارو کرده و به اين ترتيب از ريه محافظت مي‌کنند. دود تنباکو اين مژک‌ها را فلج مي‌کند؛ طوري که ديگر نمي‌توانند وظيفه اصلي خود را انجام دهند و مواد سرطان‌زا به مرور در ريه انباشته مي‌شوند.

سرطان ريه و آلودگي هوا
با اينکه آلودگي هوا نقشي بسيار کمرنگ‌تر از سيگار در ابتلا به سرطان ريه دارد اما هنوز هم يکي از عوامل خطرساز به شمار مي‌آيد. محققان معتقدند تاثيرات ناشي از آلودگي دود ماشين‌ها، کارخانه‌ها و نيروگاه‌ها در ابتلا به سرطان ريه بسيار موثرند. طبق برآوردها در سراسر جهان پنج درصد مرگ‌ و ميرها ناشي از سرطان ريه به دليل آلودگي هواست.

عوامل خطرساز ديگري که در ابتلاي افراد به سرطان ريه موثر هستند عبارتند از:
سابقه خانوادگي
نوشيدن آبي که مقدار آرسنيک آن بالا باشد.

عوامل ناشناخته: گاهي سرطان ريه افرادي را درگير مي‌کند که در معرض هيچ‌يک از عوامل شناخته‌شده نبوده‌اند. محققان هنوز نتواسته‌اند دليلي براي آن پيدا کنند.

بيماري خاموش و نشانه‌هايش
سرطان ريه از جمله سرطان‌هاي خاموش است. در مراحل اوليه اغلب علامت هشداردهنده خاصي ديده نمي‌شوداما با پيشرفت سرطان ممکن است اين نشانه‌ها ديده شوند:
سرفه‌هاي بي‌پايان
درد در قفسه سينه، به‌ويژه هنگام نفس عميق کشيدن
خس‌خس يا نفس نفس زدن
بيرون آمدن خلط خوني
خستگي بيش از حد

آيا مي‌توان زود تشخيص داد؟
آيا واقعا مي‌توان سرطان ريه را در مراحل اوليه تشخيص داد؟ نوعي اسکن به نام سي‌تي گردان يا اسپايرال، اميدهايي را در مورد تشخيص زودهنگام سرطان ريه ايجاد کرده است اما هنوز نمي‌توان به طور قطع گفت که آيا اين تشخيص آن‌قدر زود اتفاق مي‌افتد که بتوان زندگي بيمار را نجات داد يا نه! طبق برآوردهايي که موسسه ملي سرطان آمريکا در مورد ميزان سودمندي اين آزمايش انجام داده، اسکن اسپايرال مقدار زيادي ناهنجاري غير سرطاني را نيز در ريه نشان مي‌دهد که مي‌تواند سبب نمونه‌برداري‌هاي بي‌مورد، ايجاد نگراني و جراحي‌هاي غيرضروري شود. در بيشتر موارد تا پيش از ظهور نشانه‌هايي چون سرفه‌هاي طولاني يا خس‌خس سينه کسي به حضور اين بيماري شک نمي‌کند.

با بروز علائم، احتمالا پزشک درخواست عکس راديولوژي يا آزمايش‌هاي تصويري ديگري را مي‌کند. ممکن است آزمايش مخاط سينه لازم باشد. اگر آزمايش‌ها وجود سرطان را تاييد کردند به احتمال زياد نمونه‌برداري از بافت ريه هم انجام مي‌شود. پس از بررسي نمونه، پاتولوژيست مي‌تواند بگويد که آيا تومور سرطاني است يا نه و اگر جواب مثبت بود نوع آن را مشخص کند.

زندگي پس از تشخيص
مسلما شنيدن خبر ابتلا به سرطان مي‌تواند به بيمار شوک وارد کند و اگر دليل آن سيگار کشيدن باشد احساس گناه نيز به آن اضافه مي‌شود اما الان زمان مناسبي براي سرزنش کردن نيست و بايد فکر چاره بود و آينده را ديد. شايد خيلي هم براي ايجاد تغيير در شيوه زندگي دير نشده باشد. شواهد نشان مي‌دهد افرادي که پس از اطلاع از بيماري‌شان سيگار را به طور کامل ترک کرده‌اند نسبت به آنهايي که همچنان سيگار مي‌کشيدند حال بهتري دارند.

پيشگيري
سرطان ريه شايد يکي از کشنده‌ترين اشکال سرطان باشد اما در عوض يکي از قابل پيشگيري‌ترين‌ها هم هست. تمام آنچه مي‌توان درباره پيشگيري از اين بيماري گفت در دو کلمه خلاصه مي‌شود: سيگار نکشيد! و اگر سيگاري هستيد براي ترک کردن کمک بگيريد.

تنها پنج سال پس از ترک سيگار ريه‌هاي شما تا حد زيادي سلامت خود را باز مي‌يابند و در مقايسه با فردي که روزانه يک پاکت سيگار مي‌کشد خطر مرگ در اثر سرطان ريه به نصف مي‌رسد. و پس از گذشت ده سال، خطري که شما را تهديد مي‌کند مانند کسي است که هرگز در عمرش سيگار نکشيده است.

راه‌هاي درمان
درمان در اولين مرحله بيماري: اگر نوع سلول بزرگ‌تر پيش از اينکه بيماري به پشت يک ريه برسد تشخيص داده شود، احتمالا جراحي پيشنهاد مي‌شود. جراح ممکن است بخشي از يک ريه سرطاني يا در صورت لزوم کل آن را از بدن خارج ‌کند. بعضي از بيماران، پس از عمل، راديوتراپي يا شيمي‌درماني مي‌شوند تا هرگونه سلول سرطاني باقيمانده از بين برود. معمولا براي بيماراني که به نوع سلول کوچک مبتلا هستند جراحي پيشنهاد نمي‌شود چون اغلب اوقات در زمان تشخيص سرطان در بدن پخش شده است.

درمان در مراحل پيشرفته بيماري:زماني که سرطان آن‌قدر پيشرفت کرده که اميدي به درمان قطعي وجود ندارد هنوز هم مي‌توان به درمان‌هايي اميدوار بود که عمر بيمار را طولاني‌تر و کيفيت زندگي‌اش را بهتر کند. راديوتراپي يا شيمي‌درماني مي‌توانند تومور را کوچک‌تر و نشانه‌هايي چون درد استخوان يا انسداد راه‌هاي هوايي را کنترل کنند.

درمان‌هاي هدفمند: درمان‌هاي هدفمند، شکل تازه‌اي از درمان سرطان است که اغلب همراه با شيمي‌درماني به کار مي‌رود يا زماني از آن استفاده مي‌شود که درمان‌هاي ديگر شکست خورده باشند. در يک نوع از اين درمان‌ها، جلوي رشد عروق خوني (که سلول‌هاي سرطاني را تغذيه مي‌کنند)گرفته مي شود.

ثابت شده که اين نوع درمان همراه با شيمي‌درماني عمر طولاني‌تري را به بيماراني که در مراحل پيشرفته‌تر هستند مي‌دهد. انواع ديگر درمان‌هاي هدفمند نيز جلوي فرستادن سيگنال‌هايي را مي گيرند که سبب تکثير سلول‌هاي سرطاني مي‌شوند.