علائم و علل کورتیزول بالا

تاریخ انتشار:  ۱۴۰۳/۰۸/۲۴  -   تعداد بازدید:  241

---

همه‌ی افراد هر از گاهی کورتیزول بالایی دارند. سطح کورتیزول در طول روز تغییر می‌کند. این بخشی از پاسخ طبیعی بدن شما به تهدیدات، آسیب یا خطر است؛ اما اگر بدن شما به طور مداوم کورتیزول زیادی تولید می‌کند، معمولاً نشان‌دهنده‌ی یک مشکل اساسی سلامتی است. پزشکان ممکن است به کورتیزول بالا به عنوان سندرم کوشینگ یا هیپرکورتیزولیسم اشاره کنند.

برای یادگیری نحوه‌ی تشخیص، علائم و علل احتمالی، ادامه‌ی مطلب را بخوانید.

 

کورتیزول چیست؟

غدد فوق کلیوی این هورمون استروئیدی را می‌سازند، اما محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال میزان ترشح آن را در سطح بدن کنترل می‌کند.

اکثر سلول‌های بدن شما گیرنده‌های کورتیزول دارند. آن‌ها از کورتیزول برای عملکردهای مختلفی استفاده می‌کنند، مانند:

• تنظیم قند خون
• کاهش التهاب
• تنظیم متابولیسم

 

کورتیزول برای سلامتی شما مهم است، اما مقدار بیش‌ازحد آن می‌تواند به بدن شما آسیب برساند و علائم ناخواسته‌ی متعددی ایجاد کند.

 

علائم کورتیزول بالا چیست؟

کورتیزول بالا می‌تواند علائم مختلفی را در بدن شما ایجاد کند. بسته به این که چه چیزی باعث افزایش سطح کورتیزول شما شود، علائم متفاوتند.

علائم و نشانه‌های عمومی کورتیزول بیش‌ازحد عبارتند از:

• افزایش وزن، بیشتر در ناحیه‌ی میانی و قسمت بالای کمر
• گرد شدن صورت
• آکنه
• نازک شدن پوست
• کبودی
• صورت برافروخته
• کند شدن بهبود
• ضعف عضلانی
• خستگی شدید
• تحریک‌پذیری
• مشکل در تمرکز
• فشار خون بالا
• سردرد

 

دلایل افزایش سطح کورتیزول

هیپوتالاموس مغز با غدد مختلف بدن ما تعامل دارد تا سطح هورمون‌ها را تنظیم کند. وقتی صحبت از کورتیزول می‌شود، این به عنوان محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال شناخته می‌شود.

هنگامی که سطح کورتیزول پایین است، هیپوتالاموس هورمون آزادکننده‌ی کورتیکوتروفین (CRH) را منتشر می‌کند، که غده‌ی هیپوفیز قدامی را تحریک می‌کند تا هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک (ACTH) را آزاد کند. سپس ACTH باعث می‌شود که غده‌ی آدرنال، کورتیزول بیشتری تولید کند.

دلایل مختلفی وجود دارد که چرا غده‌ی فوق کلیوی ممکن است کورتیزول بیش‌ازحد ترشح کند.

 

استرس

استرس ترکیبی از سیگنال‌ها را از هورمون‌ها و اعصاب در بدن ایجاد می‌کند. این سیگنال‌ها باعث می‌شوند که غدد فوق کلیوی هورمون‌هایی از جمله آدرنالین و کورتیزول را ترشح کنند. کورتیزول همچنین به محدود کردن عملکردهایی که در شرایط ترس یا اضطراب، ضروری نیستند، کمک می‌کند. هنگامی که احساس تهدید و خطر از بین رفت، هورمون‌ها و عملکردهای بدن به سطوح معمولی باز می‌گردند.

اما وقتی تحت استرس دائمی هستید، این پاسخ خاموش نمی‌شود.

قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض کورتیزول و سایر هورمون‌های استرس، می‌تواند تقریباً بر تمام فرایندهای بدن شما تأثیر منفی بگذارد. این می‌تواند خطر ابتلا به مشکلات سلامتی مانند بیماری قلبی، مشکلات ریوی، چاقی، اضطراب، افسردگی و غیره را افزایش دهد.

 

مشکلات غده‌ی هیپوفیز

غده‌ی هیپوفیز در پایه‌ی مغز شما قرار دارد. هیپوفیز بسیاری از عملکردهای بدن را کنترل می‌کند.

مشکلات مربوط به غده‌ی هیپوفیز می‌توانند باعث کاهش یا تولید بیش‌ازحد هورمون‌ها از جمله ACTH شوند که سپس غدد آدرنال را تحریک می‌کند تا کورتیزول بیشتری ترشح کند.

شرایط هیپوفیز که می‌تواند باعث افزایش سطح کورتیزول شود عبارتند از:

• غده‌ی هیپوفیز بیش‌فعال
• تومورهای خوش‌خیم هیپوفیز، از جمله آدنوم
• تومورهای سرطانی هیپوفیز

 

تومورهای غده‌ی فوق کلیوی

غدد فوق کلیوی، بالای هر کلیه قرار دارند. تومورهای غده‌ی آدرنال می‌توانند خوش‌خیم (غیر سرطانی) یا بدخیم (سرطانی) و از نظر اندازه متفاوت باشند. هر دو نوع می‌توانند سطوح بالایی از هورمون‌ها از جمله کورتیزول را ترشح کنند.

علاوه بر این، اگر تومور به اندازه‌ای بزرگ باشد که به اندام‌های مجاور فشار وارد کند، ممکن است متوجه درد یا احساس پری در شکم خود شوید.

تومورهای آدرنال معمولاً خوش‌خیم هستند و تقریباً در ۱ نفر از هر ۱۰ نفر که آزمایش تصویربرداری از غده‌ی آدرنال را انجام دهند، دیده می‌شوند. سرطان آدرنال بسیار نادرتر است.

 

عوارض دارویی

برخی از داروها می‌توانند باعث افزایش سطح کورتیزول شوند.

داروهای کورتیکواستروئیدی که برای درمان آسم، آرتریت، سرطان‌های خاص و سایر بیماری‌ها استفاده می‌شوند در صورت مصرف در دوزهای بالا یا برای مدت طولانی می‌توانند باعث افزایش سطح کورتیزول شوند.

کورتیکواستروئیدهایی که معمولاً تجویز می‌شوند عبارتند از:

• پردنیزون
• کورتیزون (کورتون استات)
• متیل پردنیزولون
• دگزامتازون

یافتن دوز مناسب و مصرف کورتیکواستروئیدها طبق تجویز و زیر نظر پزشک به کاهش خطر ابتلا به سطوح بالای کورتیزول کمک می‌کند. هرگز نباید داروهای استروئیدی را بدون کاهش تدریجی یا صحبت با پزشک قطع کنید. توقف ناگهانی می‌تواند باعث کاهش سطح کورتیزول شود. این می‌تواند باعث کاهش فشار خون یا قند خون، کما و مرگ شود.

 

آیا باید به پزشک مراجعه کنم؟

اگر فکر می‌کنید ممکن است سطوح کورتیزول بالایی داشته‌باشید، باید برای آزمایش خون به پزشک مراجعه کنید. سطوح بالای کورتیزول باعث ایجاد چندین علامت غیراختصاصی می‌شوند، به این معنی که چندین بیماری ممکن است مسئول آن‌ها بانشد.

کورتیزول بالا در صورت درمان نشدن می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های جدی را افزایش دهد، از جمله:

• بیماری قلبی-عروقی
• پوکی استخوان
• مقاومت به انسولین و دیابت